1) [Thơ nhạc] tiếng Việt sử dụng từ "vô thường", nghe cao siêu, mênh mông mênh mang blah blah, nhưng khi dùng Anh ngữ như "impermanent" thì vẻ uy mật - một từ cũng rất ư củ chuối - rất ư bá láp đã mất đi. Tôi nghĩ rằng, dùng "vô thường" hay "uy mật" chẳng khác nào mang dao mổ trâu mà giết gà.
2) Phải chăng các triết lý của mấy ông cụ tổ nhà ta toàn là chuyện hoa hoè hoa sói, và hầu như tôi thấy, từ những gì tôi biết về W, ông này đã nói rất đúng trong chuyện này, nói cho cụ tỉ, chuyện các bạn triết gia chém gió chẳng hơn gì chuyện bọn dân xe ôm nhìn gái ngắm hoa chỉ trỏ khen chê miệng xởi lởi cười hềnh hệch hở răng vàng khè, trong khi chẳng qua các bạn triết gia dùng tiếng lóng. Hỡi các nhà tư tưởng, hãy dẹp bỏ sự màu mè của chữ nghĩa vì chúng chỉ khiến cho tư tưởng trở thành một thứ đỏm dáng, trong khi thực ra chúng, cái tư tưởng ấy, nhạt hơn nước ốc.
Tất nhiên, sự sâu sắc của các trước tác ngày xưa vẫn có thể được lấy ví dụ một cách hết sức rõ ràng và ưu việt qua "Đạo khả đạo phi thường Đạo. Danh khả danh phi thường danh.", cái câu mà các cụ dịch sang Anh ngữ chửi nhau chí chóe.
3) Tôi không hiểu nhiều được kinh/sách nhà Phật bằng tiếng Việt. Chỉ có thể là tôi không có tí não nào, hay triết lý quá/không cao vời, hoặc chẳng có gì. Tôi rất nghi là đều không phải các lí do trên. Tôi nghĩ, rất có thể chúng đều nằm ở tiếng Việt, nhất là nhiều từ (gốc Hán) Hán Việt, có thể nói là cực kì khốn nạn, hoặc theo tiếng lóng trẻ em, thốn. Vài ví dụ, chẳng hạn:
- Quán Chiếu “Vô Ngã” (Reflection on No-Self).
- Quán Chúng Sanh: To contemplate a living beings.
- Quán Giác: Awakening.
- Thọ Lãnh: To receive.
- Niệm xứ: [Và như thế nào, nầy các Tỳ Kheo, là nhập tức xuất tức niệm được tu tập? Như thế nào làm cho sung mãn, khiến bốn niệm xứ được viên mãn?—And how, Bhikkhus, does mindfulness of breathing, developed and cultivated, fulfil the four foundations of mindfulness?]
- Cảm giác hỷ thỏ: [ Khi nào, nầy các vị Tỳ Kheo, vị Tỳ Kheo nghĩ về cảm giác hỷ thọ: Bhikkhus! On whatever occasion a Bhikkhu thinks about ‘experiencing rapture’: ]
Giờ tôi sẽ đi tra từ điển thế nào là "ngộ". Chỉ cần ngồi yên và đốn ngộ. Nhân tiện thì ngộ đạo, đơn giản là to realize (enlighten) the path.
