Độ dăm ba năm trước, có lần ông bạn tôi, một tay biên tập viên, đứng canh lửa bom với mấy anh công nhân xí nghiệp. Cả đám chém gió về tờ báo ông bạn tôi làm mà hầu hết đều đọc và gật gù, nhưng khi ông bạn tôi dò hỏi mấy anh công nhân xem mấy anh này nghĩ gì về mục văn chương, câu trả lời ông bạn tôi nhận được thế này: "Ông bạn tưởng rằng tụi này không ngó nghiêng tới văn nghệ văn gừng sao, đúng không? Cớ gì, phân nửa thời gian ông tám chuyện về những quyển sách có giá 12 bảng và 6 xu! Tụi miềng chả đủ bạc để ném hết số ấy vào một quyển sách". Những người này, ông bạn tôi kể, là mấy tay chả bao giờ lấn cấn khi ném hàng chục bảng mỗi lần đi phượt tới Blackpool.
Cái ý niệm cho rằng việc mua sách, hoặc thậm chí đọc sách là sở thích tốn kém và nằm ngoài tầm với của một người trung lưu là khá phổ biến đáng để làm thử vài phép tính nhẩm. Chính xác thì việc đọc sách, về mặt thời gian tiền bạc, quả khó mà đo đếm, nhưng tôi xin thử bắt đầu bằng việc kiểm kê số lượng sách của mình và tính xem tổng giá trị thế nào. Sau khi đã trừ hao đi những chi phí khác, tôi có thể nhẩm tính khá chính xác trong suốt 15 năm qua tôi đã nướng vào sách.
Số sách tôi đếm và định giá đây đều nằm trên kệ phòng tôi. Tôi có một số lượng sách tương tự nhưng để ở nơi khác, do thế, tôi sẽ gấp đôi con số tôi tính đây để ra được tổng thật. Tôi không tính những cuốn đầu thừa đuôi thẹo kiểu như mấy bản sao, những cuốn nan nát, mấy ấn bản bìa đểu, mấy cuốn mỏng tèo hoặc tạp chí, trừ khi chúng được đóng thành tập như sách. Tôi cũng bỏ qua mấy loại sách vở, giáo trình cũ rích [thời tầm chương trích cú mót đít ở giảng đường] - cái đồ này chất đống dưới đáy mấy ngăn tủ. Tôi chỉ tính những cuốn tôi hài lòng kiếm về, hoặc ai đó sẽ tình nguyện lấy, cả những cuốn tôi có ý định giữ lại nữa. Trong nhóm này, tôi tìm thấy tôi có 442 cuốn, mang lên kệ theo những lối sau:
- Mua (phần lớn sách cũ): 251 cuốn.
- Được tặng hoặc mua với bằng phiếu tặng (token): 33 cuốn.
- Sách để viết đánh giá và sách được cho không: 143 cuốn.
- Sách mượn mà chưa trả: 10 cuốn.
- Tạm thời cho mượn: 5 cuốn.
Tổng: 442 cuốn
Rồi, bây giờ bàn tới chuyện cách tính giá. Những cuốn tôi mua tôi đều tính theo giá bìa, gần nhất tới mức tôi có thể xác định được. Tôi cũng tính theo giá bìa những cuốn tôi được tặng, những cuốn tôi đang tạm mượn, hoặc mượn lâu rồi mà còn giữ. Lí do là sách biếu tặng, sách mượn và "cầm nhầm" đều thế này thế kia không tính đến. Tôi sở hữu khá nhiều sách mà thẳng thừng ra mà nói chúng không thuộc về mình, tuy thế, cũng ối người cầm sách của tôi: thế nên, nhóm sách tôi đã không bỏ ra một xu để lấy về cũng ngang ngửa số sách tôi đã móc hầu bao ra mua nay đã chạy đâu mất tiêu. Mặt khác, tôi đã tính số sách để viết đánh giá với số được cho không với giá chỉ một nửa. Đó cũng là mức giá tôi đã trả cho số sách cũ đã mua. Tôi thỉnh thoảng phải dựa vào đoán mò để xác định mức giá, nhưng con số tôi đưa ra đây cũng không quá chênh lệch. Chi phí cụ thể như sau (tính bằng bảng):
- Mua: 36 bảng 9 shilling 0 xu.
- Được tặng: 10 bảng 10 shilling 0 xu.
- Sách review, khoảng: 25 bảng 11 shilling 9 xu
- Mượn mà chưa trả: 4 bảng 16 shilling 9 xu
- Cho mượn: 3 bảng 10 shilling 0 xu
- Tủ sách: 2 bảng 0 shilling 0 xu
Tổng: 82 bảng 17 shillings 6 xu
(Thời Orwell, mỗi bảng tương đương 20 shillings, mỗi shilling tương đương 12 xu. Hệ thống tiền tệ Anh quốc chuyển sang hệ thập phân từ 1967 tới 1971, tức 1 bảng tương đương 100 xu)
Cộng thêm với số sách tôi để lung tung lang tang đâu đó, tính ra tổng cộng tôi sở hữu gần 900 cuốn, với chi phí 165 bảng 15 shillings. Đây là số sách có được trong suốt 15 qua, mà thực ra là lâu hơn, vì một số cuốn tôi đã lượm từ thời niên thiếu: nhưng mà gọi là 15 năm dzị thôi. Như vậy, cứ mỗi năm tốn 11 bảng 1 shilling, nhưng còn có khối khoản khác phải kể đến khi tính toàn bộ chi phí đọc sách của tôi. Nhiều nhất là tiền nướng vào nhật báo và nguyệt san, số tiền, tôi nghĩ, con số 8 bảng mỗi năm cũng là khá phù hợp. Mất 8 bảng mỗi năm mà quanh năm tôi có 2 tờ nhật báo, một tờ buổi tối, hai tờ Chủ nhật, một tờ báo tuần, một hoặc hai tờ báo tháng. Như vậy, tổng số tiền lên đến 19 bảng 1 shilling, nhưng tổng số này cũng chỉ là đoán sơ sơ.
Cộng với chi phí thẻ đọc thư viện, sách giá rẻ: 5 bảng/năm, vậy tổng chi phí đọc sách suốt 15 năm qua vào khoảng 25 bảng/năm. Con số này xem ra cũng kha khá, nhưng nếu bạn thử so sánh với các loại chi phí khác mà xem. Tôi chỉ tốn mỗi tuần 9 shillings và 9 xu, tương đương 83 điếu thuốc. Với mức giá trên lúc này, tôi tiêu tiền vào thuốc lá còn nhiều hơn vào sách, khoảng 40 bảng mỗi năm.
Quả là khó để chỉ ra được mối liên hệ giữa lợi ích từ sách và chi phí đã bỏ ra. “Sách” gồm tá hỏa nào tiểu thuyết, thơ, giáo trình, tài liệu tham khảo, các chuyên luận xã hội học và nhiều thứ khác, độ dài, giá cả cũng khác nhau, nhất là với những ai có thói quen mua sách cũ. Có những cuốn sách bạn đọc đi đọc lại, những cuốn sách trở thành những mực những nét, vẽ nên tâm trí người ta, thay đổi toàn bộ thái độ sống của ai đó, những cuốn sách người ta có thể ngụp lặn trong đó nhưng lại chưa bao giờ đọc qua, những cuốn sách có lần thư thả đọc, tuần này đọc tuần sau quên: và chi phí, tiền bạc có thể giống nhau cả lũ. Nhưng nếu người ta đơn giản hóa việc đọc là để giải trí, cũng như xem phim vậy, chuyện ước tính chi phí sơ sơ là hoàn toàn khả thi.
Tôi cho rằng đọc sách là một trong các thú tiêu khiển ít tốn kém nhất, sau việc nghe radio, có lẽ là kiểu giải trí RẺ nhất.
George Orwell - 1946
Lược từ : http://www.orwell.ru/library/articles/cigar/english/e_cigar
No comments:
Post a Comment